Wyspa Man to prawdziwy klejnot Morza Irlandzkiego. Położona między Anglią, Irlandią, Szkocją i Walią, stanowi niezwykłe miejsce, gdzie historia splata się z nowoczesnością, a surowe piękno natury zachwyca na każdym kroku. Choć niewielka, kryje w sobie bogactwo kultury, tradycji i legend, od wikingów po współczesne wyścigi motocyklowe TT.
Wyspa Man to było nasze niezwykłe odkrycie. od teraz będziemy ją kojarzyć z malowniczymi krajobrazami, majestatycznymi zamkami, tramwajami, piękną zielenią i zespołem Bee Gees. Wyspa Man z pewnością oczaruje każdego, kto tylko tu dotrze.
Wyruszmy więc w podróż po tej niezwykłej krainie. Oto przed Wami pełny przewodnik po wyspie oraz mnóstwo informacji praktycznych i ciekawostek dla tych, którzy dopiero planują tu zawitać lub są po prostu ciekawi świata.
MAPA MIEJSC OPISANYCH W PRZEWODNIKU PO WYSPIE MAN
Najedź na interesujące Cię miejsce, a link poniżej odeślę Cię do konkretnego przewodnika. Każdy osobny przewodnik oznaczony jest innym kolorem.
WYSPA MAN – SZCZEGÓŁOWE PRZEWODNIKI
DOUGLAS – STOLICA WYSPY MAN >
WSCHODNIE WYBRZEŻE WYSPY MAN >
SNAEFELL I KRAJOBRAZY CENTRUM WYSPY MAN >
ZACHODNIE WYBRZEŻE WYSPY MAN >
PEEL – NADMORSKA PEREŁKA >
POŁUDNIE WYSPY MAN >
CASTLETOWN I OKOLICA >
WYSPA MAN – KRÓTKA HISTORIA
Wyspa Man ma bogatą i fascynującą historię sięgającą tysięcy lat. Pierwsze ślady osadnictwa pochodzą z epoki kamienia, a już w czasach celtyckich wyspa stała się ważnym ośrodkiem kultury i handlu. Od IX wieku Man znalazła się pod wpływem wikingów, którzy ustanowili tu własne królestwo. W 979 roku powstał Tynwald, najstarszy nieprzerwanie działający parlament na świecie.
Przez kolejne stulecia Wyspa Man kilkukrotnie zmieniała swoich władców, przechodząc najpierw pod panowanie Norwegów, a następnie Szkotów, aż w XIV wieku ostatecznie znalazła się pod kontrolą Anglii. Choć nigdy nie została oficjalnie włączona do Zjednoczonego Królestwa, to od XVIII wieku jest dependencją Korony Brytyjskiej, co oznacza, że zachowuje szeroką autonomię w wielu kwestiach, w tym w zakresie prawa i polityki wewnętrznej.
Współcześnie wyspa jest znana nie tylko ze swojego unikalnego statusu politycznego, ale także z bogatych tradycji celtyckich, wyjątkowej kultury oraz słynnych na całym świecie wyścigów motocyklowych Isle of Man TT, które każdego roku przyciągają zarówno zawodników, jak i miłośników motosportu z różnych zakątków globu.
WYSPA MAN – PODSTAWOWE INFORMACJE
POWIERZCHNIA – 572 km²
LUDNOŚĆ – około 84 000 mieszkańców
FLAGA I GODŁO
STOLICA – Douglas
USTRÓJ – Dependencja Korony Brytyjskiej
Wyspa posiada autonomię, ale Wielka Brytania odpowiada za obronność i politykę zagraniczną . Co ciekawe nawet przed brexitem Wyspa Man nie należała nigdy do Unii Europejskiej.
WŁADCA – Oficjalnym władcą jest brytyjski monarcha, jego tytuł brzmi Lord of Mann
WALUTA – Funt Manx (IMP) i Funt Brytyjski (GBP)
SYMBOL – Triskelion (trzy zgięte nogi w kolistym układzie)
GOSPODARKA – Usługi finansowe, turystyka, e-gaming, rolnictwo
JĘZYK
- urzędowy: Angielski ( w tak pięknym wydaniu, że w całej Wielkiej Brytanii go nie usłyszycie
- tradycyjny: Manx (Gaelicki Manx, obecnie język przywracany)
WYSPA MAN – INFORMACJE PRAKTYCZNE
POGODA
Wyspa Man ma umiarkowany morski klimat, co oznacza, że pogoda jest nie tylko łagodna, ale także zmienna przez cały rok. Jeśli chodzi o zimy, są one stosunkowo łagodne, ponieważ średnia temperatura waha się między 2–8°C, a śnieg jest rzadkością. Co więcej, często występują deszcze i silne wiatry, zwłaszcza na wybrzeżu. Następnie nadchodzi wiosna, która przynosi stopniowe ocieplenie. Na przykład w marcu temperatury sięgają nawet 15°C. Dlatego jest to dobry czas na wizytę, choć pogoda nadal bywa zmienna. Jeśli chodzi o lato, jest ono dość chłodne w porównaniu do kontynentalnej Europy. Średnie temperatury wynoszą 16–21°C, a upały powyżej 25°C są rzadkością. Jednakże dni są długie, a deszcze występują sporadycznie. Z kolei jesień jest wilgotniejsza i wietrzna. Temperatury stopniowo spadają, osiągając 9°C w listopadzie, a ponadto opady stają się częstsze. Mimo to, kiedy my zawitaliśmy na wyspę w październiku, było całkiem przyjemnie, a nawet często słonecznie.
KUCHNIA
Kuchnia Wyspy Man jest silnie związana z jej morskim położeniem i tradycjami rolniczymi. To proste, ale smaczne dania oparte na lokalnych składnikach, takich jak owoce morza, jagnięcina i nabiał. Najbardziej charakterystyczne potrawy Wyspy Man:
- Manx Kippers – wędzone śledzie z lokalnych połowów
- Priddhas an’ Herrin – klasyczne danie z ziemniaków
- Loaghtan Lamb – wyjątkowa jagnięcina z owiec Manx Loaghtan
- Manx Cheese – Wyspa Man słynie z serów, zwłaszcza cheddarów i serów wędzonych.
- Bonnag – tradycyjny chleb sodowy lub rodzaj ciasta, często z dodatkiem rodzynek i przypraw.
- Manx Ale – lokalne piwa rzemieślnicze, takie jak te z Bushy’s Brewery czy Okell’s Brewery, które od wieków warzą piwa o tradycyjnych recepturach.
My tych specjałów niestety nie próbowaliśmy, gdyż nie żywiliśmy się w lokalnych restauracjach, a jedynie barach gdzie serwowano proste i tanie dania.
JAK DOTRZEĆ NA WYSPĘ MAN ?
>> SAMOLOTEM
Dotrzeć tu można wyłącznie z lotnisk Zjednoczonego Królestwa i jego dependencji. Loty obsługują linie Loganair, easyJet i Aer Lingus. Z lotniska najlepiej dotrzeć do stolicy lub innych miasta autobusem.
>> PROMEM
Promy na Wyspę Man kursują przez cały rok, a w sezonie letnim częstotliwość rejsów wzrasta. Obsługuje je firma Isle of Man Steam Packet Company . Promy przewożą zarówno pasażerów pieszych, jak i samochody, motocykle oraz rowery. Warto sprawdzić wcześniej dostępne połączenia i zarezerwować bilet z wyprzedzeniem, zwłaszcza w sezonie wakacyjnym lub podczas Isle of Man TT. Promy pływają z :
- Liverpoolu i Heysham (Anglia) – rejs trwa ok. 2,5–4 godz.
- Belfastu i Dublina (Irlandia) – rejs trwa ok. 3–4 godz.
- Birkenhead (Anglia, zimą) – rejsy nocne, ok. 4,5 godz.
My płynęliśmy z portu w Liverpoolu . Na promie można zjeść i wypić, można nawet zdać bagaż i odebrać w Douglas w porcie. Przy pięknej pogodzie mamy też zapewnione fantastyczne widoki .
Port w Douglas jest duży, a terminal znajduje się blisko centrum. Można łatwo dostać się do hoteli, restauracji i atrakcji turystycznych. Na miejscu znajdziecie :
- Kasy biletowe, poczekalnie i toalety
- Kawiarnie i automaty z przekąskami
- Parking dla samochodów i rowerów
- Wypożyczalnie samochodów i postój taksówek
JAK SIĘ PORUSZAĆ PO WYSPIE ?
Na Wyspie Man można poruszać się na kilka sposobów. Od nowoczesnych autobusów po zabytkowe tramwaje i kolejki parowe. Oto najważniejsze środki transportu:
>> AUTOBUSY
Głównym operatorem jest Bus Vannin, oferujący połączenia między miastami i wioskami. Bilety można kupić u kierowcy, w automatach lub aplikacji. Dostępne są bilety dzienne i tygodniowe. Najważniejsze trasy to połączenia stolicy Douglas z Port Erin, Ramsey i Castletown.
>> TRAMWAJE I KOLEJKI
- Kolej parowa to zabytkowa kolej parowa z XIX wieku, kursująca na trasie Douglas – Port Erin. To pomijając kwestie funkcjonalne, świetna atrakcja turystyczna. Kolejka działa głównie w sezonie letnim.
- Tramwaj elektryczny łączy Douglas, Laxey i Ramsey. Obsługuje malownicze trasy wzdłuż wschodniego wybrzeża. W Laxey można przesiąść się na kolejkę górską na Snaefell, najwyższy szczyt wyspy.
- Tramwaj konny to jedyna już na świecie kolejka konna, działająca na promenadzie w Douglas od 1876 roku. Łączy Sea Terminal z końcową stacją Manx Electric Railway. Kursuje w sezonie letnim, choć jeden widzieliśmy w październiku.
>> SAMOCHÓD
Choć zarówno tramwaje, jak i pociągi umożliwiają dotarcie do niemal wszystkich najciekawszych rejonów wyspy, to jednak poza sezonem może się okazać, że ich kursowanie jest zawieszone lub znacznie ograniczone, co może utrudnić zwiedzanie. Dlatego wynajem własnego samochodu stanowi najlepszą opcję dla tych, którzy pragną eksplorować wyspę na własną rękę i bez ograniczeń związanych z transportem publicznym. Warto jednak pamiętać, że na wyspie obowiązuje ruch lewostronny, co może wymagać dodatkowej uwagi ze strony kierowców przyzwyczajonych do ruchu prawostronnego. Należy również mieć na uwadze, że jedyne dostępne wypożyczalnie samochodów znajdują się na lotnisku, więc jeśli zdecydujecie się dotrzeć na wyspę promem, konieczne będzie dodatkowe przemieszczenie się do lotniska, co można zrobić za pomocą autobusu. Odległość między portem a lotniskiem wynosi około 15 kilometrów.
>> ROWER
Wyspa Man oferuje piękne trasy rowerowe, ale teren jest pagórkowaty, więc warto mieć dobrą kondycję.
Można wypożyczyć rower w Douglas i innych większych miejscowościach. Trzeba się też liczyć ze zmiennością pogody, częstymi deszczami i mocnymi wiatrami.
WYSPA MAN – CIEKAWOSTKI
WYŚCIGI TT
International Isle of Man TT Race to prestiżowe wyścigi motocyklowe, które są organizowane na Wyspie Man niemal nieprzerwanie od 1907 roku. Przez wiele lat uchodziły za jedną z najważniejszych i najbardziej wymagających imprez w świecie sportów motorowych. Wyspa Man jest znana na całym świecie właśnie z tych ekstremalnych zawodów, które co roku przyciągają rzesze fanów motosportu oraz samych zawodników gotowych podjąć wyzwanie tej niebezpiecznej trasy.
Tuż przy wejściu na szlak prowadzący na najwyższy szczyt wyspy znajduje się pomnik Joey’ego Dunlopa – legendarnego motocyklisty, który aż 26 razy triumfował na tej trasie. W pobliżu można również zobaczyć tablice upamiętniające zawodników, którzy stracili życie podczas wyścigu. Niestety, lista ofiar nie jest krótka, ponieważ Isle of Man TT uchodzi za najbardziej niebezpieczny wyścig świata – już w pierwszej edycji śmierć poniosło ponad 260 uczestników. Trasa wyścigu liczy około 60 kilometrów, a jej przebieg można zobaczyć na mapce poniżej.
INNE CIEKAWOSTKI Z WYSPY MAN :
- Wyspa Man ma swój własny rząd „Tynwald”, który ma ponad 1000 lat i jest najstarszym parlamentem na świecie
- Kursują tu jedyne na świecie tramwaje konne
- Koty rasy Manx nie mają ogonów
- Wyspa Man ma własne banknoty
- Owce rasy Loghtan mają cztery rogi
- Flaga Wyspy Man przedstawia triskelion, trzy nogi, zwrócone w różnych kierunkach, na czerwonym tle. Symbol jest związany z łacińskim mottem „Gdziekolwiek mnie rzucisz, będę stał”
- Wyspa Man to raj podatkowy
- Na wyspie nie ma limitu prędkości
- W folklorze Wyspy Man istnieje wiele legend o czarownicach i wróżkach. Najsłynniejsze z nich dotyczą Mostu Wróżek (Fairy Bridge), gdzie miejscowi wierzą, że należy pozdrowić wróżki, aby uniknąć pecha. Byliśmy świadkami jak cały autobus krzykną :” hallo Fairy”
- Chociaż język Manx (Gaelg) wymarł jako język ojczysty w XX wieku, obecnie trwa jego renesans i coraz więcej osób uczy się go jako drugiego języka. W 2009 roku UNESCO uznało go za język odrodzony.
- Dzięki minimalnemu zanieczyszczeniu światłem Wyspa Man jest doskonałym miejscem do obserwacji gwiazd. Istnieje tu kilka oficjalnych rezerwatów ciemnego nieba.
- Nietypowe święto Hop-tu-Naa to manxowska wersja Halloween, ale zamiast dyni używa się rzepy! Tradycja ta jest starsza niż samo Halloween.
BAZA NOCLEGOWA NA WYSPIE MAN
Wyspa Man jest tak mała, że gdziekolwiek się nie zatrzymacie, to wszędzie dotrzecie najdalej w godzinę. Noclegi rezerwowaliśmy na portalu BOOKING.COM
Zatrzymaliśmy się w centrum Douglas w hoteliku Devonian, który okazał się niezwykle klimatyczny i uroczy. Do tego świetnie położony prawie przy samej promenadzie.
Nasz hotelik słyną z fantastycznych śniadań serwowanych przez starsze panie. Faktycznie wybór był świetny.
Korzystając z któregokolwiek linku na mojej stronie możesz rezerwować noclegi z rabatem 15%. Wybierz na mapie poniżej interesującą Cię datę noclegu i rezerwuj :
WYSPA MAN – PRZEWODNIK I INFORMATOR PRAKTYCZNY >
SZCZEGÓŁOWE PRZEWODNIKI PO WYSPIE :